Panduit jak każda firma posiadająca w swoim asortymencie przewody skrętkowe jak i światłowody, posiada również certyfikat CPR. Oznaczone jest to w odpowiedni sposób na etykiecie na pudełku lub szpuli, oraz na powłoce kabla:

• na etykiecie przewodu PUL6AM04WH-CEG z prawej strony począwszy od góry: oznaczenie normy europejskiej CE, numer deklaracji DoP PAN-DOP-CC006, na dole oznaczenie klasy reakcji na ogień „Reactrion fire” : Dca-s2,d2,a1;
• na powłoce kabla: model PUL6AM04, Euroklasa D_ca, rodzaj kabla U/UTP LSZH, norma klasyfikacji IEC 60332-1.

    Na filmie można zobaczyć jak spalają się kable w Euroklasie D_ca, a jak w B_2ca przypominam, że w symbolu kabla literka W odpowiada za tą euroklasę w towarach firmy Panduit.

Oznaczenie trzeciej litery w symbolu Panduit	Odpowiadająca Euro Klasa
L lub Z	Eca lub Dca
Y	Cca
W	B2ca

Broszurka z Panduit odnośnie certyfikatu CPR. Specyfikacja europejskich przewodów dopuszczonych do sprzedaży w Panduit (np. PUY6C04WH-CE ma klasę C_cas1a-d1-a, PSW7004WH ma B2_ca-s1a-d1a).

Na początku „trochę” historii

   W dniu 21 grudnia 1988r. powstała dyrektywa Rady 89/106/EWG, dotycząca Wyrobów Budowlanych CPD (ang. Continuing Professional Development). Dyrektywa budowlana 89/106/EWG wprowadziła pojęcie „wyrobu budowlanego” w skrócie mówiąca o trwałym związaniu wyrobu z budynkiem lub budowlą inżynierską („wyrób budowlany” oznacza każdy wyrób lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych). Dyrektywa Budowlana 89/106/EWG podawała czas funkcjonowania obiektów budowlanych od chwili wybuchu pożaru. Czas ten jest potrzebny na ewakuację ludzi, przeprowadzenie akcji ratowniczej, bezpieczne odłączenie urządzeń według ustalonych procedur, powstrzymanie rozprzestrzeniania się pożaru. W tym czasie działać muszą również urządzenia i kable (elementy infrastruktury obiektu) odpowiedzialne za podtrzymanie tych funkcji.

   W 2006 r. kable energetyczne i komunikacyjne stosowane w budownictwie zostały zaakceptowane jako wyroby budowlane oraz określono euroklasyfikację dotyczącą klas odporności kabli na działanie ognia (2006/751/EC). Dyrektywa obecnie jest nieaktualna, gdyż została zastąpiona rozporządzeniem kwalifikacyjnym z 9 marca 2011 305/2011 CPR, dotycząca wyrobów budowlanych z wyjątkiem kabli.

   W dniu 1 lipca 2016 opublikowano klasyfikację EU/364/2016 dotycząca reakcji na działanie ognia wszystkich wyrobów budowlanych (w tym kabli). Zmieniony schemat klasyfikacji kabli różni się od tego wydanego w 2006r. (wtedy były klasy: A1, A2, B, C, D, E, F, teraz są: A, B1, B2, C, D, E, F).

Certyfikat CPR (ang. Construction Products Regulations)

   Dnia 1 lipca 2017 uprawomocniła się norma PN-EN 50575:2015-03 pt. Kable i przewody elektroenergetyczne, sterownicze i telekomunikacyjne – kable i przewody do zastosowań ogólnych w obiektach budowlanych o określonej klasie odporności pożarowej. W normie CPR określono wymagania dotyczące właściwości w warunkach działania ognia, metody badań i oceny kabli zasilających, sterowniczych i telekomunikacyjnych stosowanych w obiektach budowlanych o określonej klasie odporności pożarowej. https://www.youtube.com/embed/vLiwDytahV8

   Konsekwencją wdrożenia dyrektywy CPR jest obowiązek ciążący na producentach okablowania do wystawienia deklaracji właściwości użytkowych DoP (ang. Declaration of Performance) lub krajowej deklaracji własności użytkowej KDWU oraz znakowania wyrobów przeznaczonych do stosowania w budownictwie znakiem CE wg. wymagań z wyżej wymienionego rozporządzenia 305/2011. W przypadku braku europejskiej normy zharmonizowanej lub w przypadku nie wystąpienia o dokument ETA (Europejska Aprobata Techniczna) dyrektywa dopuszcza rozwiązanie krajowe i w tym przypadku na wyrób nanosi się znak B (znak budowlany B). Znak B nanosi się na podstawie zgodności z normą krajową (norma krajowa nie może mieć statusu normy wycofanej) lub krajową aprobatą techniczną (krajowa aprobata techniczna wystawiana jest na okres 5 lat). Ocena zgodności jest możliwa pod warunkiem uprzedniego uzyskania aprobaty technicznej (oznakowanie znakiem budowlanym B). W praktyce producent przed wystawieniem DoP musi przebadać i sklasyfikować produkowane kable wg. normy EN13501-6.

   W Polsce ocena zgodności kabli stosowanych w instalacjach przeciwpożarowych z wymaganą klasą reakcji na ogień przedstawia się następująco i dotyczy paru etapów:

• badanie;
• klasyfikacja wg normy PN-EN 13501-6 (polska wersja normy europejskiej);
• krajowa aprobata techniczna;
• certyfikat;
• oznakowanie;
• wystawienie Krajowej Deklaracji DoP;
• świadectwo dopuszczenia.

   W przypadku zastosowania kabla, który nie został poddany stosownej procedurze zgodności odpowiada zazwyczaj kierownik robót/instalator.

   Ponieważ normę CPR stosuje się wyłącznie do kabli zasilających i komunikacyjnych zainstalowanych na stałe w budynkach, kable krosowe i obszaru roboczego są wyłączone z zakresu niniejszej regulacji. Ponadto wszystkie kable wyprodukowane przed 1 lipca 2017 r. nie muszą mieć wskazanej europejskiej klasyfikacji CPR i mogą być wprowadzane na rynek i być zainstalowane w dowolnym momencie.

EURO klasyfikacja, Euroklasa (ang. EuroClass)

   Istnieje 7 podstawowych Euroklas: A_ca, B1_ca, B2_ca, C_ca, D_ca, E_ca i F_ca, przy czym A_ca ma najwyższy poziom, a F_ca ma najniższy poziom. Euroklasy odnoszą się do kilku norm dotyczących testów pożarowych – w szczególności EN 50399, EN 60332-1-2 i EN ISO 1716. Kable zgodne z Euroklasą E_ca spełniają minimalne wymogi normy EN 60332-1-2.

   Klasa reakcji na ogień według PN-EN 13501-6 – oznaczenia materiałów budowlanych informujące o zachowaniu materiału w trakcie pożaru. Oznaczenie składa się z czterech elementów: klasy podstawowej i trzech klas uzupełniających, określających wytwarzanie dymu, płonących kropel oraz kwasowość.

   Klasa podstawowa wskazuje czy i w jaki sposób materiał/powłoka przyczynia się do rozwoju pożaru, tzn. jak szybko się pali, ile energii przy tym wydziela, jak łatwo ulega zapaleniu oraz jak wpływa na rozprzestrzenianie się płomienia.

   Kryteria dodatkowe dotyczą Euroklas: B1_ca, B2_ca, C_ca, D_ca.

   Emisja dymu (ang. smoke production) to kryterium dotyczy wyrobów z klas podstawowych. Wydzielanie dużych ilości gęstego dymu przez palące się przewody i kable utrudnia lub niekiedy wręcz uniemożliwia ewakuację i prowadzenie akcji ratowniczo-gaśniczej. Metoda badania ilości wydzielanych dymów polega na pomiarze absorpcji światła przez dym w specjalnej kabinie o objętości 3,5 m3[6, 9]. Układ pomiarowy rejestruje przepuszczalność światła w kabinie. Wynik próby uznaje się za pozytywny, gdy przepuszczalność światła przekracza 70% dla pojedynczego kabla lub 60% dla grupy kabli (źródło: Informator techniczny, Technokabel 2007). W niektórych obiektach budowlanych dopuszcza się stosowanie wyłącznie kabli o niskiej emisyjności dymu, oznaczonych LSHF (Low Smoke Halogen Free). Dodatkową cechą kabli bezhalogenowych i o niskiej emisyjności dymów może być, i często jest, niewielkie rozprzestrzenianie płomienia. Kable takie oznacza się HFFR (Halogen Free i Flame Retardant).

• s1 – prawie bez dymu, niewielkie ilości dymu, wyroby bezhalogenowe;
• s2 – średnia emisja dymu, średnie ilości dymu, wyroby bezhalogenowe;
• s3 – intensywna emisja dymu, wyroby z gumy/PVC.

   Topliwość (ang. flaming droplets) oznacza możliwość wytwarzania płonących kropel. Klasa ta dotyczy wyrobów z klas podstawowych B1_ca, B2_ca, C_ca, D_ca oraz w ograniczonym zakresie E_ca i określa liczbę oraz charakter wytwarzanych pod wpływem pożaru płonących kropli lub cząsteczek mogących powodować rozprzestrzenianie ognia i poparzenia.

• d0 – brak płonących kropel, wyroby bezhalogenowe;
• d1 – niewiele płonących kropli/cząsteczek (podobne do iskier z płonącego drewna), wyroby z PVC;
• d2 – wiele płonących kropli/cząsteczek, które mogą powodować poparzenia skóry lub rozprzestrzenianie się pożaru, wyroby polietylenowe.

   Kwasowość (ang. acidity) wyrażana w pH i konduktywność (przewodnictwo prądu (ang. conductivity)) wyrażana w μS/mm(mikro simens) – oznacza, że podczas spalania elementów kabli występuje możliwość wydzielania gazów. Gazy są wynikiem rozkładu materiałów polimerowych. Najgroźniejsze z nich to związki chloru, fluoru i bromu, wchodzące w skład tworzyw sztucznych wykorzystywanych do wytłaczania izolacji, wypełnienia i powłok kabli oraz przewodów elektroenergetycznych. Najczęściej spotykanym gazem jest chlorowodór, który wydziela się przy spalaniu polichlorku winylu (PVC). Chlorowodór już w małym stężeniu jest szkodliwy dla ludzi – jest żrący i może utrudniać oddychanie (źródło: Sosnowski I.: „Metody badań palności kabli, Elektrosystemy IV”, s. 62-65, 2009). W połączeniu z wilgocią lub wodą z akcji gaśniczej tworzy kwas solny, który powoduje poparzenia skóry ludzi oraz korozję infrastruktury metalowej obiektów budowlanych w obrębie strefy pożaru. Szczególnie niebezpieczny jest dla urządzeń elektronicznych instalowanych w centralach telefonicznych, serwerowniach czy laboratoriach badawczych.

• a1 – wynik jest pozytywny jeżeli wartość otrzymanego roztworu wynosi mniej niż 2.5 μS/mm (mikrosimensa/mm) i pH>4.3, wyroby bezhalogenowe;
• a2 – mniej od 10 μS/mm i pH>4.3, wyroby bezhalogenowe;
• a3 – nie spełnia powyższych kryteriów, wyroby PVC.

   Wyroby budowlane po uzyskaniu właściwej sobie klasy ogniowej określanej na podstawie badań i oceny wyników wg norm wspólnych dla wszystkich krajów Unii, powinny być odpowiednio oznaczone na etykiecie.

Oznakowanie zgodnie z certyfikatem CPR

   Cały proces certyfikacji i etykietowania jest zdefiniowany w normie EN 50575. Niniejsza norma określa wymogi dotyczące ognioodporności dla kabli trwale zainstalowanych w obiektach budowlanych, umożliwiając podanie Deklaracji Charakterystyk (DoP), aby można było oznaczyć kable znakiem CE (na powłoce lub opakowaniu). Instrukcja oznakowania CE krok po kroku w różnych językach. W skrócie, etykieta powinna zawierać poniższe informacje:

• oznakowanie CE;
• producenta wyrobu;
• opis produktu, klasę reakcji na ogień;
• numer instytucji testującej;
• deklarację właściwości użytkowych DoP.

    W normie EN 50575 udostępniono trzy sposoby poświadczania zgodności w zależności od wymaganej Euroklasy (źródło)

Euro klasa	System poświadczenia zgodności	Komentarz
Aca B1ca B2ca Cca	1+	Badanie przeprowadzają zatwierdzone notyfikowane jednostki, które wydają certyfikat stałości i właściwości użytkowych kabli, ocenę nadzoru oraz ciągłą ocenę fabrycznej kontroli produkcji	Następnie producent wydaje dokumentację typu DoP zgodnie z formatem Euroklasy, np. B2ca-s1a-d1a oraz niezbędne oznaczenia CE
Dca Eca	3	Badanie przeprowadzają zatwierdzone notyfikowane jednostki, które przedstawiają raport techniczny	Następnie producent wydaje dokumentację typu DoP zgodnie z formatem Euroklasy, np. B2ca-s1a-d1a oraz niezbędne oznaczenia CE
Fca	4	Certyfikat wystawia producent sam dla siebie

   Główne zasady EXAP:

• zezwala aby ograniczona liczba kabli należąca do większej „rodziny” kabli została przetestowana ogniowo;
• eliminuje potrzebę szerokiego testowania pojedynczych kabli z rodziny kabli, które mają takie same charakterystyki związane z pożarem;
• wyniki testów są interpolowane do klasyfikacji – albo częściowo, albo dla całej rodziny kabli;
• zmniejszenie kosztów certyfikacji.

   Dodatkowo specyfikacja techniczna CLC/TS 50576 definiuje procedurę i zasady tak zwanego rozszerzonego stosowania (EXAP), w wyniku czego wyniki badań dla jednej konstrukcji kablowej można rozszerzyć na inne kable o podobnej konstrukcji. Opisane zasady EXAP odnoszą się do wyników badań EN 50399 zastosowanych do klasyfikacji w Euroklasach B1_ca, B2_ca, C_ca i D_ca, dodatkowych klas wytwarzania dymu s1, s2 i s3 oraz płonących kropel/cząstek.

Europejskie organizacje normalizacyjne:

• CEN: Avenue Marnix 17, 1000 Brussels, BELGIA, Tel.+32 2 5500811; fax +32 2 5500819;
• CENELEC: Avenue Marnix 17, 1000 Brussels, BELGIA, Tel.+32 2 5196871; fax +32 2 5196919;
• ETSI: 650, route des Lucioles, 06921 Sophia Antipolis, FRANCJA, Tel.+33 492 944200; fax +33 493 654716.

Lista punktów kontaktowych dotycząca instytucji regulacyjnych produkty budowlane.

Artykuł na moim prywatnym blogu: CPR.